Viết bởi: BGQHT
Khu
di tích khởi nghĩa Yên Thế gồm nhiều di tích liên quan đến cuộc khởi nghĩa Yên
Thế. Ngày 10/5/2012, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 548/QĐ-TTg công nhận
Di tích lịch sử "Những địa điểm Khởi nghĩa Yên Thế"
là Di tích Quốc gia đặc biệt. Trọng tâm của khu di tích khởi nghĩa Yên Thế, thuộc
huyện Yên Thế tỉnh Bắc Giang, cách Thành phố Bắc Giang 28 km về phía Tây Bắc
theo đường tỉnh lộ 284.
 |
| Tượng đài Anh hùng dân tộc Hoàng Hoa Thám (nguồn FB BGQHT) |
Theo
Quyết định số 1537/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Về việc phê duyệt
Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích lịch sử quốc
gia đặc biệt Những địa điểm Khởi nghĩa Yên Thế tại tỉnh Bắc Giang thì Khu di
tích khởi nghĩa Yên Thế có diện tích nghiên cứu 23.099,7 ha, bao gồm địa bàn 26
xã, thị trấn của 4 huyện: Yên Thế, Tân Yên, Việt Yên, Yên Dũng như sau:
-
Huyện Yên Thế có 10 xã: Phồn Xương, Tam Hiệp,
Đồng Lạc, Tân Hiệp, Đồng Tâm, Đồng Vương, Xuân Lương, Hồng Kỳ, Đồng Kỳ và thị
trấn Cầu Gồ;
-
Huyện Tân Yên có 12 xã: Tân Trung, Việt Lập,
An Dương, Song Vân, Ngọc Châu, Cao Thượng, Liên Sơn, Phúc Hòa, Phúc Sơn, Quang
Tiến, Nhã Nam và thị trấn Nhã Nam;
-
Huyện Việt Yên có 2 xã: Minh Đức và thị trấn
Bích Động;
-
Huyện Yên Dũng có 2 xã: Nham Sơn và Tân Liễu.
GIÁ TRỊ LỊCH SỬ
Khởi
nghĩa Yên Thế nổ ra năm 1884 rồi lan rộng ra một số tỉnh ở Bắc Kỳ như: Bắc
Ninh, Phúc Yên, Thái Nguyên, Lạng Sơn. Dưới sự lãnh đạo của người anh hùng áo vải
Hoàng Hoa Thám, nghĩa quân Yên Thế đã xây dựng nên hệ thống đồn luỹ, tổ chức
đánh bại nhiều đợt càn quét của Pháp, buộc Pháp hai lần phải đình chiến cầu hòa. Khởi nghĩa Yên Thế đã phát triển thành một phong trào giải phóng dân tộc gần
30 năm (1884 - 1913). Đây là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu cho sức chiến đấu và
tinh thần bất khuất của nông dân Việt Nam nói chung và Bắc Giang nói riêng,
trong phong trào đấu tranh chống Thực dân Pháp xâm lược cuối thế kỷ XIX, đầu thế
kỷ XX.
 |
| Nhóm khởi nghĩa của Đề Thám (hình chụp của trung úy Romain-Desfossés) |
TỔNG QUAN KHU DI
TÍCH
Trung
tâm Khu di tích lịch sử văn hóa cuộc khởi nghĩa Yên Thế nằm trên địa bàn thị trấn
Cầu Gồ - trung tâm huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang. Nằm trên một ngọn đồi cao là
đền Thề, nơi nghĩa quân cắt máu ăn thề làm lễ xuất quân đánh Pháp. Trong đền có
tượng thủ lĩnh nghĩa quân Hoàng Hoa Thám. Phía sau đền Thề là Nhà trưng bày các
hình ảnh và hiện vật của cuộc khởi nghĩa như súng kíp, đạn, gươm, mã tấu...
cùng các đồ dùng sinh hoạt như mâm đồng, bình lọ, ấm, chén uống nước... của
nghĩa quân. Trước sân nhà trưng bày là tượng đài lãnh tụ nghĩa quân Hoàng Hoa
Thám và câu nói nổi tiếng của ông:
"Chúng tôi gắn
bó với phong tục của đất nước chúng tôi. Chúng tôi không bao giờ từ bỏ phong tục
ấy dù có phải hy sinh cả tính mạng".
Đối
diện với đền Thề là đồn Phồn Xương, có bức tường thành dài đắp bằng đất và hàng
lỗ châu mai. Đồn được Hoàng Hoa Thám cho xây dựng năm 1892, trấn giữ con đường
độc đạo đi vào căn cứ nghĩa quân. Trước đồn là một hồ nước để bảo vệ mặt tiền đồn.
Phía sau đồn nay còn di tích doanh trại, chiến lũy của nghĩa quân. Gần đồn Phồn
Xương có phố Bà Ba - trước kia chính là nơi ở của vợ ba Hoàng Hoa Thám - bà Đặng
Thị Nho còn gọi là bà Ba Cẩn - cũng là một tướng của nghĩa quân. Nơi đây còn
ngôi mộ của bà Hoàng Thị Thế, con gái của Hoàng Hoa Thám.
 |
| Di tích đồn Phồn Xương (Nguồn: bacgiang.gov.vn) |
Năm
2010, Bắc Giang đã tổng kiểm kê hệ thống di tích liên quan đến cuộc khởi nghĩa
Yên Thế. Qua kiểm kê, có hơn 40 điểm di tích, phân bố ở 4 huyện gồm: Yên Thế,
Tân Yên, Việt Yên và Yên Dũng. Trong số này, có 16 di tích đã được xếp hạng cấp
tỉnh, 15 di tích cấp quốc gia.
LỄ HỘI YÊN THẾ
Năm
1984, nhân dịp kỷ niệm 100 năm khởi nghĩa Yên Thế, Bắc Giang đã khánh thành tượng
đài Hoàng Hoa Thám. Năm 2009, nơi đây bắt đầu diễn ra lễ hội kỷ niệm 125 năm cuộc
khởi nghĩa Yên Thế (16/3/1884 – 16/3/2009). Kể từ đó lễ hội được tổ chức hàng
năm nhằm giáo dục truyền thống yêu nước và tôn vinh giá trị lịch sử của cuộc khởi
nghĩa Yên Thế do thủ lĩnh Hoàng Hoa Thám lãnh đạo.
 |
| Lễ hội Yên Thế năm 2017 (Nguồn: bacgiang.gov.vn) |
Lễ
hội Yên Thế được tổ chức vào ngày 16 tháng 3 dương lịch. Nội dung chính của lễ
hội bào gồm các phần: lễ diễu hành; lễ dâng hương; tổ chức các trò chơi (đặc biệt
là trò đấu vật); biểu diễn văn nghệ; các môn thể thao hiện đại (bóng đá, bóng
chuyền, cầu long…). Ngoài ra còn có các chương trình lễ hội đặc biệt như: tổ chức
diễu ngựa từ đình Hả - Tân Trung (Tân Yên) lên Phồn Xương, rước từ Nhã Nam vào
tham dự; tổ chức tiết mục "Trai Cầu
Vồng Yên Thế gặp gái Nội Duệ, Cầu Lim", tiết mục lễ tế cờ của Hoàng
Hoa Thám
NQĐ
sưu tầm.
